3 milyon hektar tarım arazisi atıl, kayıp 13 milyar TL

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 3 milyon hektar tarım arazisi atıl durumda. Çeşitli nedenlerle kullanılmayan araziler nedeniyle her yıl 13 milyar TL kayıp yaşanıyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı Arazi Edindirme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı verilerine göre ülkemizde 3 milyon hektar tarım arazisi atıl durumda bulunuyor. Miras nedeniyle çok parçalı hale gelen ya da çeşitli nedenlerle artık kullanılmayan bu arazilerin atıl durumda olması nedeniyle her yıl yaklaşık 13 milyar TL kayıp söz konusu. Arazi Edindirme ve Değerleme Daire Başkanlığı bu arazilerin tekrar ekilip biçilebilmesi için önemli projeler sürdürüyor. Arazi Edindirme ve Değerleme Dairesi atıl durumdaki araziler ve arazi bankacılığına başta olmak üzere önem çalışmalar yürütüyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı, ‘Arazi Bankacılığı’ projesi ile atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılmasını hedefliyor.

Tarım Arazisi Varlığımız 23,8 Milyon Hektar

Tarım ve Orman Bakanlığı Arazi Edindirme ve Değerleme Daire Başkanlığı verilerine göre tarım arazisi varlığımız yaklaşık 23 milyon 811 bin hektar. Bu oranın ülkemiz yüzölçümü içerisindeki payı da yüzde 30,3 civarında. Yüzölçümü içerisinde yüzde 18,6 oranında pay alan çayır-mera arazisi 14 milyon 617 bin hektar, orman alanları ise 21 milyon 628 bin hektar ile yüzde 27,6 oranında pay alıyor. Ayrıca yerleşim ve diğer alanlar 16 milyon 857 bin hektar ile yüzde 21,5 ve su yüzeyleri de 1 milyon 571 bin 700 hektar ile yüzde 2 düzeyinde pay alıyor.

Arazi edindirme çalışmaları kapsamında tarım arazilerinin yeterli geliri sağlayacak büyüklüklerin altında olduğu yerler tespit ediliyor. Ekonomik olarak kullanılamayacak kadar küçülmüş ve hisselenmiş araziler belirleniyor. Bakanlık bu araziler üzerinde değer tespitleri yapıyor. Bu çalışmaların ardından tarım arazisi satın alma talebinde bulunan alıcılar ve arazisini satma talebinde bulunan satıcıların talepleri alınıyor.

Az topraklı ve topraksız çiftçi ailelerinin ‘çiftçilik yapmak şartıyla’ topraklandırılmaları için Arazi Dağıtım Projeleri yürütülüyor.

Küçük Ve Parçalı Tarım Arazisi Üretime Kazandırılıyor

Bu talepler çerçevesinde tarım arazilerinin alıcı ve satıcı listeleri oluşturuluyor. Oluşturulan bu listeler alıcı ve satıcıların istediği fiyat aralığı, parselin özellikleri, il/ilçe/köy merkezine uzaklık gibi özellikleri yazılıyor. Bunların yanı sıra alıcı, satıcı ve kiracıların anlaşmaları konusunda doğrudan aracılık yapılacak ve bu süreçte teknik destek veriliyor.

Satış listesinde bulunan ve ilan edilen fiyattan parsele birden fazla alıcı çıkabiliyor. Bu gibi durumlarda oluşturulan listeye göre arazilerin yeter geliri sağlamaya yakın alıcıdan başlayarak satışına öncelik veriliyor. Satıcılar listesinde yer alan arazilerin satışlarının gerçekleşmezse bu arazilerin kiraya verilme taleplerine bakılıyor. Bu talepler incelenerek asgari kira bedeli ve süresine ilişkin bilgiler alınıp, alınan bilgilere dayanılarak arazi kiralama listesi hazırlanıyor.

Bu listeler talep listeleri ile eşleştiriliyor. Bu şekilde ekonomik olarak kullanılması mümkün olmayacak ölçüde küçülmüş, parçalanmış tarım arazilerinin üretime yönlendirilmesi sağlanıyor. Ayrıca bu arazilerin işletme ölçeğinin büyütülmesi de sağlanmış oluyor.

Arazi Edindirme ve Değerleme Daire Başkanlığı, arazi edindirme ve değerleme ile arazi dağıtım ve kiralama çalışmaları olarak iki grupta çalışmalarını yürütüyor.

3 Milyon Hektar Tarım Arazisi Atıl Durumda

Tarımsal üretime elverişli olduğu halde, parçalılık, tarımsal faaliyete son verilmesi, hisselilik, mülkiyet ihtilafı, göç veya aileler arasındaki husumet gibi nedenlerle bazı araziler kullanılamıyor. Atıl durumda kalan, tarımda kullanılmayan ve tarımsal üretim yapılmayan bu tarım arazileri Atıl Tarım Arazisi (ATA) olarak değerlendiriliyor.

Ülkemizde 2019 yılı sonu itibariyle tarıma elverişli yaklaşık 3 milyon hektar tarım arazisi atıl durumda bulunuyor. Bu toprakların yeniden değerlendirilmesi amacıyla üretimde teknolojiye dayalı kapasitenin artırılması için ‘Arazi Bankacılığı’ çalışması başlatıldı.

İşlenebilir tarım arazisi 24 milyon hektar

Çalışma ile atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması amaçlanıyor. Böylece gerekli piyasa düzenlemeleri yürütecek bir sistem geliştirilerek, küçük işletme yapılarından kaynaklanan sorunların giderilmesi hedefleniyor. Tarım arazileri üzerinden kiracılık, alımı satım ve ortakçılık işlerinin düzenlenmesi amacıyla Arazi Bankacılığı sisteminin uygulamaya konulması büyük önem kazanıyor.

Arazi varlığı olarak ülkemizde işlenebilir tarım arazisi 24 milyon hektar. Nadas alanı 4,5 milyon hektar, ekilemeyen yani atıl tarım arazisi yaklaşık 3 milyon hektar. Arazilerimizin atıl kalmasının çeşitli nedenleri var.

Türkiye genelinde 81 ilde yapılan çalışmalar sonucu tarıma elverişli yaklaşık 3 milyon hektar tarım arazisi atıl durumda olduğu belirlendi.

2023 yılı sonuna kadar 2 milyon hektar tarım arazisi tarıma kazandırılacak

Bakanlığın 2023 hedeflerine göre 2 milyon hektar atıl tarım arazisini tarıma kazandırması planlanıyor. 2 milyon hektar araziden yıllık olarak şu anda bizim 13-15 milyar TL yıllık kayıp söz konusu. Bu konuda arazilerin tarıma kazandırılması amacıyla birçok ilde çalıştaylar gerçekleştirildi. Çalıştay sonucunda, atıl tarım arazilerinin yarıcılık, ortakçılık ve kiracılık hizmetleri üretime kazandırılması için çalışmalar belirlendi. Bu kapsamda hazırlanacak bir yazılım üzerinden alıcı ve satıcıların bir araya getirilecek. Bakanlığın aracılık yapması ile ihtiyacı olanlara kredi sağlanabilecek.

En geç 2020 yılı sonuna kadar Tarımsal Arazi Edindirme ve Değerlemesi İşi Projesi yazılımın bitirilmesi hedefleniyor. Proje ile tarım arazilerinin değerlerinin belirlenmesine yönelik altyapı hazırlanacak. Bu altyapı ile tarım arazilerinde değerleme yapan diğer kurum ve kuruluşların da kullanabileceği dinamik bir yapı kurulacak. Alıcı ve satıcılar arazi ile ilgili tüm bilgilere bu platform üzerinden ulaşacak ve bakanlık aracılık yapmış olacak.

Rakamlarla Arazi Dağıtım Projeleri

Konya, Karaman, Aksaray, Mersin, Şanlıurfa, Eskişehir, Edirne, Aydın, Ankara, Yozgat, Iğdır, Kayseri, Kırklareli, Tekirdağ ve Çankırı illeri olmak üzere toplam 15 il çalışma yürütüldü.
Bu illerdeki 38 ilçe, 198 köy ve kasabada 1 milyon 43 bin 279 dekar Hazine arazisi dağıtıldı.
16 bin 126 çiftçi ailesine çiftçilik yapmak şartıyla arazi dağıtılmış durumda.
Aksaray, Mersin, Konya, Karaman, Eskişehir, Şanlıurfa ve Edirne illerinde 29 köy/mahallede 254 bin 19 dekar arazi dağıtım çalışmaları devam ediyor.
2018-2019 kiralama döneminde Çankırı, Konya, Şanlıurfa ve Mardin illerinde 10 bin 911 çiftçi ailesine toprak verildi.
2018-2019 yıllında 570 bin 526 dekar alanda kiralama çalışması yapıldı.
Hazineye 18 milyon 964 bin 766 TL gelir elde edildi.