Güneş Sistemini erken zamanlarından beri şekillendiren Jüpiter Dünya’yı nasıl koruyor? Boyutları ne kadar? Tehlike oluşturuyor mu? Uyduları var mı? Dev gaz gezegeni Jüpiter hakkında her şey!
Adını Roma Tanrılarının kralından alan Jüpiter neredeyse Güneş’imiz kadar yaşlıdır. Günümüzden 4,5 milyar sene önce Güneş’in oluşmasından hemen sonra geride kalan gaz ve tozların bir araya gelmesi ile şekillenip irileştiği ve büyüdükçe etrafından daha fazla materyali bünyesine kattığı düşünülüyor.
Jüpiter ne zaman ve nasıl ortaya çıktı?
Jüpiter Güneş Sistemindeki bütün gezegenlerin toplamının iki katından daha büyüktür! Jüpiter’in bu iştahlı büyümesinin sonucunda Güneş Sisteminde halen mevcut olan gezegenlerin tamamının iki katından daha büyük hale geldiği gözleniyor. Günümüzde Jüpiter’in çapı 140 bin kilometredir.
Jüpiter esas itibarıyla bir yıldız ile aynı içeriğe ve bileşenlere sahiptir; yüzde 86,1 hidrojen, yüzde 13,8 helyum, az miktarda su, metan ve amonyaktan oluşur. Ancak oluşma evresinde bütün aç gözlülüğüne rağmen büyümesi yeterli olmadığı için tutuşamadığı ve ikinci bir güneş haline gelemediği anlaşılıyor.
Jüpiter’in yörüngesi nasıldır?
Jüpiter’in katı yüzeyi bulunmaz. Ancak, kesin bir bulgu olmamasına rağmen tahmin edildiği kadarıyla Dünya büyüklüğünde bir çekirdeğe sahip olabilir.
Jüpiter’in üzerinde bulunan meşhur kırmızı noktası yüzyıllardır süre giden bir süper fırtınadır ve boyutu Dünya’nın iki katına yakındır.
Gezegen kendi etrafında çok süratli döndüğü için en kısa güne sahiptir. Bir Jüpiter günü sadece 10 saattir. Çok yüksek basınç ve buna bağlı olarak aşırı sıcaklığına ilaveten hızlı dönüşü sebebiyle uzaya doğru inanılmaz miktarda radyasyon yayar. Çok büyük kütlesi ile bu denli hızlı dönüş yapması manyetik alanını da inanılmaz boyutlara çıkartır.
Çeşitli sebeplerle gelişip daralsa da manyetosfer alanı Jüpiter’e 3 ila 7 milyon kilometre yaklaşıldıkça etkisini olağanüstü şekilde arttırır. Güneş’ten gelen parçacık rüzgarlarıyla arkaya doğru bir damla haline gelen bu devasa manyetik alanın boyu Satürn’ün yörüngesine ulaşacak kadar, yani 1 milyar kilometreye dek uzanan bir kuyruk oluşturur.
Güneş’ten gelen ve Jüpiter’in inanılmaz büyüklükteki manyetik alanı tarafından yakalanan yüklü parçacıkların kutup bölgelerinde yoğunlaşmasıyla Dünyadakine benzer Aurora oluşmaktadır.
Jüpiter‘in Güneş çevresindeki büyük yörüngesi sebebiyle bir yılı yaklaşık 12 Dünya yılı sürer. Ekvator düzlemi ise Güneş’e göre sadece 3 derece eğiktir. Bunun sonucunda diğer gezegenlerde gözlenen mevsimsel değişimler minimal ölçektedir.
Jüpiter’in uyduları var mı?
Jüpiter’in son keşfedilenler ile birlikte küçüklü büyüklü 79 uydusu bulunur. Bunlar; 3022 km çaplı Europa, 5.268 km çaplı Ganymede, 4.820 km çaplı Callisto ve 3643 kilometrelik çapı ile İO en büyük olan dört tanesidir. Dünyanın uydusu olan Ay’ın çapının 3.474 kilometre olduğu göz önüne alınırsa bu uyduların büyüklükleri hakkında fikir edinilebilir. İlginç olan İO’dan uzaya gayzerler vasıtası ile uzaya sülfür dioksit ve diğer kimyasallar fışkırtılmasıdır. Bu durum İO’nun ölü olmadığını ve içinde hareketlilik olduğunu anlatır.
Daha da ilginç olan; Jüpiter’in İO tarafından yörüngesine yollanan bu kimyasalları ortalama çapı 3022 kilometre olan bir diğer uydu, Europa’ya taşındığı anlaşılmasıdır.
Dışarıdan bakıldığında tamamen Su Buzu ile kaplı olan Europa’nın yüzeyinin altında Dünya okyanuslarından bile daha büyük iç deniz olduğu düşünülmektedir. Güneşe bu kadar uzak bir gök cisminde sıvı su olabilmesi için ya kendi iç sıcaklığına sahip olması yahut Jüpiter’in yörünge dönüşleri esnasında bir çekip bir bırakarak uydusunu ısıttığı ihtimali bulunmaktadır…
İlk yorum yapan siz olun