İnsanlık, tarihin en eski zamanlarından bu yana göklere tutkulu bir bakış sergiliyor. Bu bağlılık içerisinde; havacılık serüveni yeni keşifler nedeniyle tarihsel anlamda önemli başarılara imza atılıyor.
Havacılık serüvenleri tarihiyle tekerrürden ibarettir. Bu sözle anlatılmak istenen, herhangi bir olayın geçmişte olduğu gibi gelecekte de karşımıza çıkarak daha değişik vuku bulması anlamını geliyor. Bu nedenle insanoğlu, tarihin ilk zamanlarından günümüze kadar sürekli bir arayış, öğrenme gayreti hatta bir şeyler icat etme arzusuyla hareket etti. Bu tutkusunu havacılık alanında da gösterilerek atasözünün doğruluğunu tarihsel anlamda kanıtladı.
Bir olgunun, durumun tarihsel dayanak oluşturabilmesi için geçmişle köprü kurması gerekiyor. Tasarlanan bir şeyin üretimsel süreci; diğer şekliyle insanlığa hizmet için yapılan buluşlar, geçmişte olduğu gibi günümüzde’ de sürekli rutin (devamlılık) nitelik taşıdığı için kendi başlangıç tarihine ışık tutuyor. Bu açıdan bakıldığında havacılık serüveni de bu durumdan nasiplendi ve kendini alanında tarihsel tekerrürünü başlattı.
Havacılık Serüveni Nasıl Doğdu?
Bu kavramın doğuşuyla ilgili kanıtlara, 1716 yılında Emanuel Swedenbörgün, uçuş yapabilen makineler üzerine yaptığı çizimlerde varıldı. Bu resimlerde anlatılmak istenen, makinenin her tarafını çok dayanıklı bir kanvas kumaşıyla örten, çok ağır yük getirmeyen iskelet yapıyla, onun her iki tarafında yatay yönde uzayan kürek ( kanat) şeklini resmediyordu. Bu sunumlar, havacılık kavramının doğuşuna fikir sağlıyordu.
Bu taşıtlarla yukarı ilerlediğinde hiçbir zorlamanın etkisinde olmayan, aşağıya indiğinde taşıma kuvvetini sağlayan bir hava aracı şeklinde görüldü. Sweedenborg, denemelerinde makinenin ilerlemeyeceğini biliyordu.Kendisi bu problemleri, sıkıntıların giderilmesi için faydalı görüyordu. Ancak bu buluşları gerçekleştirmek konuşmaya nazaran daha büyük zorluk içeriyordu.
Havacılık Önemli Keşiflere Tanıklık Ediyor
Dünya havacılık tarihi geçmiş dönemlere sürekli şahitlik yapıyor. Havacılık serüvenleri konusunda araştırmalar yapıldığında, ilk yolculu uçuşlarının tarihi 1900’lü yıllar olsada, aslında bunun daha önce’ ki tarihlerde başladığı görülüyor.
Bunun ilk örneği;
- 1783 yılında, Paris’te, Jean – François Pilâtre’de Rozier, Francois d’ Arlandes, Montgolfier kardeşler ilk kez balonlu uçuş gerçekleştirdi.
- 1843 yılında William Samuel Henson, pervaneli uçak tasarımını ilk defa tasarlayan kişi olduğu için patentini aldı.
- 1856 tarihinde Fransız denizci Jean Marie Le Bris, seferi esnasında Umit burnunda şahit olduğu Albatos tipi kuşu örnek alarak kopya planör inşa etti.
- 1871 senesinde Alponso Peanud, Planor üretim çalışmalarını gerçekleştiren diğer kişiydi.
- Havacılıkta serüven yapan diğer ünlü isim, Felix de Temple’dı. Kendisi, alüminyum ham maddesinden yapılan, kanat uzunluğu 13 metre uzunluğunda ve ağrılığı pilotsuz 80 kilo gelen uçakla başarılı uçuş gerçekleştirdi.
- Rance isimli zeplin diğer adıyla uçan balon, Charles Renard ve Arthur Krebsin tarafından yapılan serbest uçuşla gerçekleştirildi.
- 1896’da doğan Vecihi Hürkuş, Türkiye’nin ilk kez uçak üretimi gerçekleştiren dehasıydı. Kendi ismini verdiği Vecihi K, ilk tasarımıydı.
Havacılık Wright Kardeşler İle Farklı Noktaya Geldi
1890 -1902 yıllarında yoğun uğraş gerçekleştiren Wright Kardeşler, hafif motor buluşlarıyla ün yaptı. Esasen hava taşıtları için pervaneler, ilk kez Wright Kardeşler tarafından tespit edildi.
- 17 Aralık 1903’de Orwille Wright, İlk uçuşunda 12 saniye havada kaldı ve 37 metre uçtu. İkinci denemesinde uçuşunu,59 saniye, 280 metre mesafeyle sonuçlandırdı.
- 5 Ekim 1903 tarihinde bu sefer, 38 dakika, 38.4 kilometre havada kalarak yeni gelişimlere imza attı.
Uçakların ilk buluşçuları Wright Kardeşler olsada pek çok ülke havacılık serüvenlerinde kendi tarihinden izler bırakıyor. Örneğin;
- Rumen mühendis Traian Vulia (1872-1950) karşı rüzgara ihtiyaç olmadan kendi gücüyle yükselebilen, pervaneyle çalışabilen bir hava taşıtı tasarladı. Vuia, sonrasında uçağı Paris yakınlarında Montessonda 18 Mart 1906 yılında imal edip kullandı.
1914 -1939 Yılları Havacılık
1914 -1918 Birinci Dünya Savaşında uçaklar ilk defa ciddi anlamda müdafaa, taarruz ve gözetim amacıyla kullanılıyordu. Bu savaşta gerek İtilaf Devletleri, gerek İttifak Devletleri bu durumdan oldukça yararlanıyordu. Savaşın en dikkat çeken uçağı Sopwith Cameldi. Çünkü diğer uçaklara nazaran daha fazla zafer elde ediyordu.
Havacılık serüvenlerinde, Birinci ve İkinci Dünya harbi arasında hava teknolojileri hammade üretiminde yeniliğe gitti. Uçaklar, kanvas (bir çeşit kumaştan) malzemeleri yerine artık tamamına yakını alüminyumdan üretilmeye başlandı. Aynı dönemde motor çalışmalarında da önemli yenilikler oldu. Sıralı su soğutmalı tip motorlardan, yıldız ve hava soğutmalı türlere geçiş sağlandı. Bu değişimden dolayı ivme gücünde önemli bir artma oldu.
1930’lu yıllarda Almanya ve İngiltere’de jet motorları önemsendi. İngiltere’de, 1930 tarihinde Frank Whittle isimli girişimci, bir jet motorunun üretim hakkını aldı. Almanya’da Hans Von Ohain isimli kişi kendi jet motorunun üretim hakkını elde etti. Her ikisi, birbirinden bağımsız kendi jet uçaklarını 2.Dünya Savaşı’nın bitiminde geliştirdi.
Havacılık serüvenleri, İkinci Dünya Savaşında önemli gelişmelere tanık oldu. En önemli olaylar; harbe girişen devletler, uçak silah sistemlerinde Almanların ürettiği V2 roketlerine benzer çok daha fazla gelişmiş özelliğe sahip teknolojiler üretti. Bu sayede ikinci dünya savaşı, ilk defa uzak mesafe gidebilen bombardıman uçağı ile jet avcı uçağına şahit oldu. Gerçek anlamda üretilen ilk Alman jet uçağı modeli;
- Heinkel He 178’di ve 1939’da bunu kullanan isim, Erich Warsitz’di.
- Kendisi, bunun destekçisi olan Coanda-1910’la 16 Aralık’ta kısa bir yolculuk gerçekleştirdi.
Soğuk Savaş Döneminde Havacılık
Soğuk savaşta askeri uçaklar, insan ve yük taşıyıcılığı doğrultusunda tercih edilmeye başlandı. Birkaç senede dünyanın bir çok noktasında hava yolu şirketleri kuruldu. Bu şirketlerin başında Amerikalı Boeing firması (kuruluş tarihi: 1916) geliyordu. Bu şirket Boeing 707 model tasarımı ile ticari havacılık sahasında lider olma konumunu sürdürüyordu.Firma, filosunda başka modelleri’ de barındırıyordu. Bunlar;
1961 yılı, insanlı uçuşların havada sınırsızlığını ilan ettiği yıllardı. Bu konuya en somut örnekler;
- Yuri Gagarinin gezegenimizden çıkarak 108 dakika yörünge uçuşu gerçekleştirdi.
- Sputnik 1 uydusunun Sovyetler tarafından uzaya fırlatıldı.
- Birleşik Devletler bu duruma Merkür uzay aracını kullanan Alan Shepard ile karşılık verdi.
- ADB ve SSCB arasında kıyasıya geçen mücadele, insanoğlunun 1969 yılında ay gezegenine ulaşmasıyla zirve yaptı.
Ticari Havacılık, 1976’da İngiliz Havayolları şirketinin Concorde tipi hava taşıtlarıyla sesten öte Atlantik uçuşuyla zirveyi gördü. Birkaç yıl öncesinde Atlantiği 2 saatten az bir zamanda tamamlayan SR-71 tipi Karakuş isimli uçak, sürat rekoru elde etti.
2001 Sonrası Sivil Havacılık Trafiği Arttı
Havacılık serüvenlerinde,2001 sonrasında büyük gelişmeler yaşandı. Bunlardan en önemlisi sivil havacılık kavramı doğdu. Bunun neticesinde özellikle havacılık trafiği her geçen yıl büyüdü. Ancak 2019’un son döneminde Çin Wuhan’da başlayıp dünyayı çevreleyen salgın nedeniyle havacılık sektörü zor günler geçiriyor.
21.ci yüzyılın diğer önemli keşifleri, insansız hava aracı(IHA)ların tasarımıydı.Başlangıçta eğlence olarak görünen İnsansız Hava Aracı(IHA)’lar pek çok kuruluş için mesleki anlamda faydalanmak için gerekli görüldü.
İlk yorum yapan siz olun