Orman yangınları İHA ve yapay zeka ile önlenecek

Orman yangınları teknolojiyle daha kolay kontrol altına alınabiliyor. Teknoloji hayatımızın her alanında. Özel yazılımlı donatılan İHA ve yapay zeka yardımıyla yangınlar anında tespit edilecek büyümesi önlenecek.

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 2019 yılında 2 bin 688 yangın çıktı. Bu yangınlarda orman varlığımızın 11 bin 332 hektarı etkilendi. 5 yıl öncesine kadar ülkemizde yıllık ortalama 4 bin yangın yaşanırken yapılan uygulamalardaki başarılar sayesinde bu rakam yüzde 60-70 düştü. Yangınların önlenmesi konusunda alının tedbirlerin yanı sıra her alanda olduğu gibi teknolojinin imkanlarından yararlanılmaya başlanması da önemli gelişmelere sahne oldu. Bu dosyamızda orman yangınlarında yüksek teknoloji, yapay zeka ve özel donatılmış İnsansız Hava Aracı (İHA) kullanımı ve bu problemin çözümündeki etkilerini ele alacağız. 

Orman yangınları önlemede hangi stratejiler izleniyor?

Hükümet orman yangınlarıyla mücadele konusunda 3 temel strateji uyguluyor. Önleme olarak adlandırılan ilk alanda eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yürütülüyor. Her yıl okul çağınındaki çocukların orman yangınları konusunda eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi kapsamında 100 bin adet Sincap Çocuk Dergisi dağıtılıyor. Ayrıca yüzlerce tiyatro gösterisi, orman haftası etkinlikleri ve fidan dikim programları yapılıyor. Bilinçlendirme faaliyetleri kapsamında ayrıca orman köylüleri, avcılar ve arıcılar gibi ormanla iç içe yaşayan halk ile toplantılar düzenlenip, avcı ve çobanlara yangın konusunda eğitimler veriliyor.

İkinci strateji ise söndürme başlığı altında erken uyarı, hızlı ve etkin müdahale konularını kapsıyor. Bu stratejide en önemli uygulama yangınların erken tespit edilmesi ve bu konuda ihmali olanların belirlenmesi. Bakanlık teknolojik gelişmelerden yararlanarak orman yangınlarını anında tespit etmeyi ve hızlı bir şekilde müdahale etmeyi amaçlıyor. Üçüncü olarak rehabilite yani yanan alanların tekrar ormanlaştırılması çalışmaları yapılıyor. 

Bakanlık yangınlara erken müdahale kapsamında bin 200 Yangın İlk Müdahale ekiplerini görevlendirdi. Ayrıca ormancılık alanında görevli 19 bin eğitimli personel, ilk müdahale aracı,  arazöz ve iş makineleri hazır olarak bekletiliyor. Bakanlık verilerine göre ilk müdahale süresi 2000 yılında 40 dakikanın üzerindeydi. Yapılan yatırımlar, başarılı uygulamalar ve  personellere verilen eğitimler sonucu 2019 yılında yangına hassas orman bölge müdürlüklerinde bu süre ortalama 12 dakikaya indirildi. 

Orman yangınlarını önlemede İHA ve yapay zeka kullanımı 

Bakanlık 28 Orman Bölge Müdürlüğünde orman yangınlarının önlenmesi ve anında müdahale edilmesi kapsamında teknolojik gelişmelerden yararlanıyor. Bölge müdürlüklerinde bulunan toplam 7 bin 724 adet hava ve kara aracına mobil veri iletişim cihazı kuruldu. Sayısal haritalar üzerinden tüm alanlar izleniyor, orman yangınlarına ilişkin anlık, güncel ve doğru bilgiler üretiliyor, yöneticilerin doğru karar vermesine yardımcı olunuyor. 

Orman Genel Müdürlüğü, Bilkent Üniversitesi iş birliğiyle orman yangınlarının erken tespiti ve küçükken söndürülmesine katkı vermek amacıyla Orman Yangın Erken Uyarı Sistemi (OYEUS) kuruldu. Geliştirilen yazılım, kulenin bulunduğu yerin 15 kilometre çapındaki orman görüntülerini analiz ediyor. Uzaktaki bir dumanı 15 ile 25 saniye arasında tespit edip alarm üretiyor. Sistem ile yaşanan orman yangınları internet üzerinden canlı izlenip yeni müdahale stratejileri geliştirilebiliyor.

Yangın başladığı anda tüm ilgili kurum ve kuruluşlara anında e-posta, SMS ve MMS gönderiliyor. Böylece yetkililer ve personel anında bilgilendiriliyor. Yangına hassas olan kritik orman arazilerinin olduğu 130 adet yangın gözetleme kulesine şimdiye kadar kurulan toplam 260 PTZ kamera ile yangına birinci derecede hassas 3,5 milyon hektar orman alanı izleniyor.

Orman yangınlarının havadan izlenmesi amacıyla 6 helikopter kullanılıyor. Aktarma sistemi kurulan bu helikopterlerde bulunan kameradan elde edilen HD veya SD kalitede görüntüler 120 km yarıçapında bir alanda bulunan mobil ve sabit istasyonlara aktarılıyor. Helikopterde bulunan teknolojik sistemlerin sağladığı yararları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Orman yangınları ile mücadele hizmetlerinin komuta-kontrolü yapılıyor
• Hastalıklı orman alanları belirleniyor
• Meydana gelebilecek felaket niteliğindeki doğal afetlerde tüm kurumlar anında bilgilendiriliyor
• Arama-kurtarma, hasta ve yaralı tahliyesi gibi konularda hava gücü desteği sağlanıyor

Son teknoloji gözetleme kuleleri ile yangınlara daha hızlı müdahale edilebiliyor.

İHA ve yapay zeka teknolojiye sahip gözetleme kuleleri kuruldu

Orman yangınlarına müdahalede yüksek teknoloji ve İHA teknolojileri ve yapay zekâ uygulamaları kullanılmaya başlandı. Orman alanlarının yangın riskine karşı korunmasını sağlamak üzere bilgi ve iletişim teknolojileri etkin kullanılıyor. Ayrıca uzaktan kontrol edilen ve izlenebilen insansız otomatik bir orman yangın erken uyarı sistemi çalışıyor. Bu kapsamda 26 adet insansız gözetleme kulesi yapılarak 24 saat tüm ormanlık alanların gözetlemesi sağlanıyor. Sistem ormanlık alanların sürekli takibi, yangın bulma konusunda özel hazırlanan yazılım ve güvenlik sistemleri ile korunuyor. 

Çalışma kapsamında geçmiş dönemlerde ihmal edilen orman yangınları söndürüldükten sonrası ile ilgili önemli bir uygulamaya geçildi. Orman yangınları söndürüldüğünde zaman zaman, yanan ağaçların toprak altında kalan kısımlarında gözle görünmeyen yanma olayları yaşanabiliyor. Görevlilerin tamamen kontrol altına aldığını ve söndürdüğünü düşündüğü bu alanlarda hava şartlarına bağlı yeni yangınlar çıkabiliyor. Helikopterde bulunan kameranın IR özelliği sayesinde, yangın mahallinde oluşan bu durumlar tespit edilebiliyor. Böylece yeni yangınlar başlamadan önlenebiliyor.

2013-2019 Yılları Arasında Çıkan Orman Yangın Sayısı

• 2013 yılında 3 bin 755 yangın çıktı ve 11 bin 456 hektar alan etkilendi
• 2014 yılında 2 bin 149 yangın çıktı ve 3 bin 117 hektar alan etkilendi
• 2015 yılında 2 bin 150 yangın çıktı ve 3 bin 219 hektar alan etkilendi
• 2016 yılında 3 bin 188 yangın çıktı ve 9 bin 156 hektar alan etkilendi
• 2017 yılında 2 bin 411 yangın çıktı ve 11 bin 993 hektar alan etkilendi
• 2018 yılında 2 bin 167 yangın çıktı ve 5 bin 644 hektar alan etkilendi
• 2019 yılında 2 bin 688 yangın çıktı ve 11 bin 332 hektar alan etkilendi

Milli ve yerli olarak üretilen ve halen savunma sanayi ve askeri amaçlar için yapılan, yüksek teknolojik cihaz ve yazılımlarla donatılmış İHA’lar yangınları başlangıçta belirliyor. İHA’lar sayesinde hem yangınların önüne hızlıca geçiliyor hem de failler tespit edilebiliyor. Bu sistemlerin vatandaş üzerinde psikolojik etki ederek yangın sayısının düşmesine katkı sağlaması bekleniyor. 

Rakamlarla Türkiye’nin orman varlığı ve yangınları

• Orman varlığı 1973 yılında 20 milyon 199 bin 296 hektardı
• 2020 itibariyle orman varlığı 22 milyon 740 bin 297 hektara çıktı
• Ormanların yüzde 94.72’si yani 21 milyon 540 bin 131’i koru
• Ormanların yüzde 5’i yani bir milyon 200 bin 166’sı bataklık
• Dikili ağaç serveti 1973-2019 yılları arasında yaklaşık 744 milyon metreküp arttı
• Ormanlardaki toplam yıllık artım uygulamalar sonucu geçen yıl 47,2 milyon metreküpe ulaştı.

Orman yangınlarının tespiti için 5 adet İHA, yangına hassas tüm Orman Bölge Müdürlükleri’nde kullanılıyor. Her bölgedeki her bir İHA anlık olarak 600-800 bin hektarlık alanı, 1 dakika içinde de 3 ile 3.5 milyon hektarlık alanı tarayabiliyor. Örneğin; Manisa’nın Akhisar ilçesinde belirlenen meydanda konuşlanan bir İHA bulunuyor. İHA sayesinde Bursa, Kütahya, Çanakkale, İzmir, Balıkesir, Aydın, Nazilli, Milas ve Muğla bölgesinde 3,5 milyon hektar alan anlık izlenebiliyor. 

2015-2019 Arasında Yaşanan Yangınların Çıkış Sebepleri

KAYNAK: Orman Genel Müdürlüğü (OGM)