Passolig futbolda şiddeti yüzde 30 azalttı

Kağıt bilet uygulamasını bitiren Passolig Uygulaması futbolda şiddet olaylarında yüzde 30 azalma yaşandı. Passolig, bilet kuyruklarının azaltılmasını, karaborsanın önlenmesini, saha içi ve dışı olayların azalmasını sağladı.

Türkiye’de 14 Nisan 2014’te uygulamaya konulan Passolig uygulaması sayesinde önemli gelişmeler ve iyileşmeler yaşandı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İdari Mali İşler Daire Başkanı Ömür F. Karakullukçu ve Tokat Gazi Osman Paşa Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Hasan Erdem Mumcu “Passolig Uygulamasının Futbol İzleyicisi Üzerine Etkileri” başlıklı bir çalışma hazırladı. Çalışma kapsamında şu sorulara cevap arandı;

• Passolig Uygulaması Nedir?
• Passolig’e ne tür eleştirilerin geldi?
• Passolig uygulamasının sonuçları ne oldu?
• Uygulamanın sonuçları ne gibi sorunlara neden oldu?

Passolig Ne Zaman Hayata Geçti?

6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanunu ülkemizde 14 Nisan 2011 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak uygulamaya kondu. Bu kanunun getirdiği elektronik bilet uygulamasıyla Passolig hayatımıza girdi. Passolig kart; statlara giriş imkanı sağlarken, şahsa ait sportif kimlik kartı olarak kullanılıyor. Ulaşım ve alışveriş kartı gibi kullanım özellikleri de bulunan Passolig pek çok alanda kullanılabilen elektronik bir kart. Özellikle son dönemlerde blockchain (blok zincir) çalışmaları da spor sektöründe kullanılmaya başlandı.

Passolig kartıyla toplumun her kesiminden insanın ailecek, huzurlu bir şekilde maçlarını izleyebilme imkanı doğdu. Kart haline getirilen stat giriş bileti sayesinde taraftarlar uzun kuyruklarda beklemeden kolaylıkla statlara giriş yapabildi. Ayrıca Passolig kart sayesinde maç kartı, banka ve kredi kartı, taraftar kartı ve belirli bazı şehirlerde şehir içi ulaşım kartı bir arada kullanılabiliyor.

Bilet satın almak isteyen bireylerle ilgili olarak, üzerinde adı, soyadı, T.C. kimlik numarası ve fotoğrafı olan bir elektronik kart oluşturuluyor. Bireyin yabancı olması durumunda kart üzerinde T.C. kimlik numarası yerine uyruğu olduğu devletin adı ile Türkiye’ye giriş yaptığı pasaportun seri numarası kaydediliyor.

Piyasa değeri 699 Milyon Euro’ya ulaşan Türkiye Süper Lig kulüpleri içinde en fazla Passolig kart Galatasaray’da. Sarı-kırmızılılar, toplamda bir milyon 66 bin 749 kartla zirvede yer alıyor.

Futbol kulüplerinin Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş, Trabzonspor ve Başakşehir’in 2015-2017 tarihlerinde Passolig kart sayılarının sırasıyla şu şekilde oldu;

Passolig’e geçilmesine neden olan örnek olaylar?

Toplumun bulunduğu her yerde hukuk da olacağı için hukuk, futbol endüstrisinin işleyişine de kayıtsız kalamadı. Toplumun da oluşan aksaklıkları gidermek için her gün yeni yasalara ihtiyaç duyulur. Bu yasalarında temsil edildiği belli uygulamalar bulunur.

Futbolun içerinde oluşan şiddet olaylarının artması da çeşitli önemlerin alınmasına yol açtı. Bu olayların bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz;

• Beşiktaş ile Bursaspor taraftarları arasında 5 Aralık 2010 tarihindeki maç öncesi yaşanan olaylar. Maç öncesinde başlayan olaylar, bıçak vb. aletlerin kullanılmasıyla birlikte polisiye bir güvenlik problemi haline dönüştü.
• Beşiktaş-Bursaspor maçının rövanş karşılaşmasının yapıldığı 7 Mayıs 2011’de de benzer olaylar ortaya çıktı. Maç öncesi Beşiktaş taraftarlarının maça alınmasını protesto eden Bursaspor taraftarları maç öncesi polise ve Beşiktaş taraftarlarına sözlü ve fiili eylemler de bulundu.
• Diğer bir olay U 17 Akademi Ligi’nde Galatasaray ile Fenerbahçe U-17 takımlarının oynadığı müsabaka sırasında yaşandı. Olaylar ve genç futbolcuların kavga etmesi sporda şiddet kavramının yazılı ve görsel basında tekrar gündeme gelmesine neden oldu.
• Son örnek olay ise Türk Telekom Arena Stadı’nın Başbakan ve kurmaylarının açılış töreni sırasında Galatasaray taraftarlarınca yoğun bir protestosunun gündeme geldi. Yasanın hızlıca gündeme gelmesindeki tamamlayıcı olay da bu oldu.

Passolig Uygulaması Sonuçları Neler Oldu?

İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı Spor Güvenliği raporuna göre; 4 Nisan-31 Aralık 2013 tarihleri arasında elektronik bilet uygulamasına geçilmeyen dönemde 180 müsabakada olay çıktı. Bu olaylarda bin 844 kişi hakkında yasal işlem yapıldı. Ancak e-bilet uygulamasına geçilmesinin ardından aynı dönemde yapılan 4 Nisan-31 Aralık 2014 araştırmada ise 119 müsabakada olay çıktı. Bu olaylarda bin 301 kişi hakkında işlem yapıldı. Passolig uygulamasına geçilmesiyle birlikte futbol müsabakalarında yaşanan şiddet olaylarını yüzde 30 oranında azaldı.  

Passolig sayesinde seyircilerin satın almış olduğu kart uygulaması ile kulüpler de kendilerine gelir elde ediyor. Taraftarlar maçlara gitmese de maçları izleyebilmek için alınan kartın ücretleri ile kulüplerine katkı sağlıyor. Taraftarların sezon içerisinde aldıkları toplam kart ücretlerinin yüzde 47’si Türkiye Futbol Federasyona geçiyor. TFF tutarın yüzde 10’unu (8,5 Milyon TL) kendi bünyesine alıp kalan tutarı kart sayılarına göre pay edip kulüplere dağıtıyor. 2018-2019 sezonunda kart tahsilatından elde edilecek olan hasıladan (181 Milyon 740 Bin TL) kulüplere ait bütçe yaklaşık 76 milyon 876 bin lira olarak hesaplandı. Federasyonun kulüplere verdiği para, kart üyesi başına 17,5 liraya denk geliyor. Bu gelirler neticesinde seyirci maça gitmese dahi kulübüne maddi olarak katkı sağlamış oldu.

Uygulamanın çıktığı ilk sene seyirci sayılarının ortalamalarında önemli oranda düşüş yaşandı. Ancak ilerleyen zamanlarda Passolig uygulaması ve seyirci sayıları genel olarak artış sağladı. Seyircilerin artmasına rağmen 2012-2013 sezonu sayısına ulaşamamasının nedenini ise biletsiz izleyen seyircilerin artık maçlara girememesinden kaynaklandığını söylenebilir.

Tablo 1. Süper Lig’ teki büyük kulüplerin seyirci sayıları ortalamaları.

Uygulamanın Olumsuz Sonuçları Oldu Mu?

Uygulamaya sokulan kanun ve uygulama statlarda huzur ve güven ortamını sağlarken pek çok sorunu da beraberinde getirdi. Bu sorunları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Kişisel verilerin güvenliği meselesi ve bu kişisel verilerin kullanılması. İnternet yani bilişim sistemleri üzerinden işlenen dolandırıcılık ve hırsızlık suçları, işlenmesi en kolay suçlar olarak ortaya çıkar.
• Kişisel verilerin korunması konusundaki duyarsızlık.
• Toplanan verilerin kayıt altında tutulmasında güvenli veri koruma altyapısının bulunduğu konusundaki şüpheleri giderecek bir düzenleme yok.
• Verilerin TFF tarafından reklam ve pazarlama faaliyetleri kapsamında üçüncü kişilere verilmesinin de yolu açık.
• Düzenleme, konusu geçen uluslararası hukuk metinlerinde ve Anayasa’da benimsenen ilkeleri tamamen göz ardı edildi.
• Taraftarlar arasında uygulamanın tartışma yaratan temel nedenlerinden birisi de; kişisel bilgilerin internet ortamına yüklenecek ve kartların tek bir bankadan temin edilecek olmasıdır.
• Taraftarların senede bir defa müsabakaya gitme tercihinde bulunması durumunda dahi kartın yıllık ücretini ödemek zorunda olması Passolig karta ilişkin bir diğer olumsuz algı yaratan durumdur.
• Kartın sahibi dışında başka taraftarlarca kullanılamayacak olması ve kart sahiplerinin mutlaka bir takım taraftarı olarak maça gitme zorunluluğunun olması kısıtlayıcı bir durum olarak algılanmaktadır.