Dijitalleşme ile birlikte GIG ekonomisi de hızla gelişti. Bugün ABD’de 530 milyar dolar çapına gelen bu ekonomi ülkemizde 5 yıl içinde etkisini yüzde 25’e çıkarması bekleniyor.
Çalışma koşullarında mesai kavramı olmadan istediğiniz zaman dilimleri arasında iş yapmayı istemez misiniz? Teknolojinin hayatımızdaki yerinin önemini arttırmasıyla birlikte Freelance çalışma diye tabir edilen serbest çalışma bilinen ortaya çıkmıştı. Bu çalışma modeli dijitalleşmenin yaygınlaşmasıyla cazibesini daha da arttırıyor.
Freelance model insanlara özgürce istedikleri zaman ve mekanda maddi kazanç sağlamaya yönlendirmesi yepyeni bir ekonomi modelini ortaya çıkardı. Son yıllarda ortaya çıkan ve GIG Ekonomiyi yakından inceleyelim.
GIG ekonomisi Nedir?
Müzikteki anlamı gelme olan GIG en kısa anlamıyla kısa süreli iş olarak tanımlanıyor. İş Adamı Faruk Eczacıbaşı’nın kaleme aldığı ‘Daha Yeni Başlıyor’ isimli kitabında ise ‘Tek atımlık işler ekonomisi’ olarak belirtiliyor.
Geçici ve serbest çalışma seklinde kalıcı olmayan iş piyasası olan GIG ekonomi, tam zamanlı ve kalıcı olan geleneksel iş modellerinden farklı bir model. Geleneksel ekonomiden en ayırt edici özelliği bu alanda çalışan kişilerin çalıştıkları şirketlere bağlı olmadan yani bağımsız olarak hizmet veriyorlar. Ayrıca bu modelde insanlar uzun vadeli olarak istihdam edilmiyor projelerde belirlenen tarih aralıklarında görev alıyor.
GIG ekonomisindeki şirketlerin çoğu dört çalışma platformu kategorisinden birinde bulunuyor; Bunlar; Kalabalık platformlar, Nakliye platformları, Teslimat / ev görev platformları ve Dijital serbest platformlar.
- Dijital pazarlamacılar
- Uber veya mobil uygulama taksi hizmeti sunan sürücüler
- Fenomenler
- İçerik Editörü ve İçerik Yazarlığı
- Web Site Uzmanları
- Sosyal Medya Uzmanlığı
- Web Site yapımı ve tasarımı
- Video-Fotoğraf Uzmanları
- Sosyal Medya Danışmanları
- Çağrı hizmeti sunanlar
GIG Ekonomisi taşıdığı özellikler nelerdir?
GIG ekonomisiyle var olan iş kollarını şu şekilde sıralayabiliriz;
Kısa vadede ve görev bazında ödeme yapmayı aktif bir şekilde sağlayan ve dijital platformlar aracılığıyla kişiler veya şirketler arasında iş gücü karşılığı para alışverişini içeren GIG ekonomisinin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- Bireyler, işlerin kolaylaştırılmasında aktif rol oynayan platformları kullanarak görevlerini tamamlar (Örneğin, Uber, TaskRabbit, PeoplePerHour aracılığıyla)
- Kişilere veya işletmelere emek sağlar
- Serbest çalışan ya da tek kişilik bir işletmede tek seferlik hizmetleri sunan kişidirler
- GIG ekonomisinin ana gelir kaynağı olduğu insanlar ve gelirlerini başka kaynaklardan toplamak için kullananları kapsar.
GIG modeli gelenekselden ayıran özellikler?
GIG ekonomisinin geleneksel serbest çalışma modelinden ayrılan bazı noktaları vardır. Bu noktaları 3 başlıkta toplayabiliriz;
Talep Üzerine Şirketler, Bir İş Kazancı Kısmı Toplar: Talep üzerine şirketler, şirket platformu aracılığıyla talep edilen işler için sağlayıcılardan komisyon toplar. Komisyonlar genellikle iş kazançlarına uygulanan sabit bir yüzde oranı şeklini alır, ancak bazı şirketler daha sofistike modeller kullanır.
Talep Üzerine Şirketler, Markayı Kontrol Ediyor: Talep üzerine çalışan şirketler, gelir elde etmek için platformlarında aracılık ettikleri işlere güvenirler. Bu nedenle müşterileri çekmek ve elde tutmak konusunda net bir payları vardır. Sonuç olarak çeşitli derecelerde, bu şirketler markaları altında kimlerin çalışabileceği konusunda seçici olurlar. İsteğe bağlı bazı işletmeler, sağlayıcıların geçmişe yönelik bir kontrol ve kimlik bilgilerine katılmasını şart koşar.
Talep Üzerine Şirketler, Tedarikçi-Müşteri İlişkilerini Kontrol Eder: Bazı şirketler, tedarikçilerinin platformun dışında çalışan müşterilere müdahalesini istememekte; hatta buna engel olmaktadırlar. Bu, yapılan iş ve geleneksel serbest çalışma arasında potansiyel olarak önemli bir farktır.
GIG ekonomisi Yararları Nelerdir?
GIG ekonomisi birçok yararı da beraberinde getiriyor. İsteğe bağlı pazarların giderek büyümesi bu sektörün daha da etkisini arttırması şu konuların incelenmesine neden oluyor;
- Çalışanların verimlilikleri
- Sosyal haklar
- İş süreleri
- İş yapılış şekli
- İşlerin kalitesi
GIG Ekonomisinin yararlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
- GIG ekonomisinde ilk olarak işlerin kısa vadeli ve istikrarsız olduğu ortaya konulur.
- Çalışanların işlerinde kendilerini kontrol ederek işlerini yürütmeleri
- Çalışanların kendi çalışacağı süreleri belirleyerek çalışmaları verimlilikleri artar
- Çalışanlar işlerini yönetmelerini kendi kontrollerinde yaptıklarında ve çalışılacak sürelerini kendileri belirlediklerinde daha verimli çalışır
- Çalışanlar kazanacakları ücret konusunda tatmin olurlar.
- GIG ekonomisi kadınların uzaktan çalışma sayesinde bulundukları ortamdan daha rahat servis vermelerine imkan tanır. Böylece teknolojide kadın istihdamı artar.
- GIG ekonomisinde işletmeler, ofis alanı ve eğitim açısından kaynaklarını korur
- Şirketler personel konusunda sürdürülebilirliği belli olmayacak kadar pahalı olan belirli projeler için uzmanlarla sözleşme yapma yeteneğine de sahip olur.
GIG ekonomisi sakıncaları neler?
Yeni bir sistem olarak GIG ekonomisinin, birçok yönüyle geleneksel iş yaklaşımından farklı olduğu ortaya çıktı. Bu yeni sistem ile birlikte çeşitli sorunların da ortaya çıkacağı belirtiliyor. Bu sorunların en önemlileri; bağımsız işçi olarak nitelendirilen kişilerin elde etiği ücretin vergilendirilmesi, kayıt altına alınması, herhangi bir sözleşmenin olmaması, çalışan hakları ve sigorta sorunları olarak sıralanabilir.
Bu nedenle faklı kanunlarda bir takım düzenlemeler yapılması zorunlu hale gelmektedir. İş kanunu, ticaret kanunu, vergi kanunu gibi farklı kanunların içerikleri, yeni sistemle uyumlaştırılmalı. Yapılması beklenen düzenlemeleri şu başlıklar altında ele alınabilir;
- Vergilerle ilgili düzenlemeler
- Sigorta ile ilgili düzenlemeler
- İş Sağlığı ve güvencesi açısından düzenlemeler
- İş Hukuku açısından düzenlemeler
- İşletmeler ve mevcut çalışanlarla ilgili düzenlemeler
Rakamlarla GIG ekonomisi
- ABD’de 2019 yılı sonu itibariyle bu sistemle çalışan sayısı 57 milyon
- ABD’de serbest çalışanların sayısının 7 yıl içerisinde 86 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor
- ABD’de bu ekonominin büyüklüğü 530 milyar dolar çapına geldi
- Bağımsız çalışanların yaklaşık yüzde 44’ü ana geçim kaynağı olarak bu sistemi kullanıyor
- 18-34 yaş grubunda bulunan genç nüfusun yüzde 38’i bağımsız çalışıyor
- Bağımsız çalışanların yüzde 19’u ekstra gelir sağlamak ve günlük ihtiyaçları karşılamak amacıyla bu sistemi tercih ediyor
- Gelişmekte olan ülkelerde bu sistemin kullanılma oranı yüzde 30
- ABD iş gücünün ekononominin payı yüzde 16’lara yaklaştı
- Türkiye’de 5 yılda içinde çalışma ekonomisinin yüzde 25’inin GIG ekonomiye kayacağı tahmin ediliyor
İlk yorum yapan siz olun