Teknolojide Kadın Derneği (Wtech) Başkanı Zehra Öney, Türkiye’de teknoloji alanında çalışan kadınların sayısının sadece 23 bin olduğunu söyledi. Peki, teknolojide kadın istihdamının arttırılması için neler yapılmalı?
Capital Instagram canlı yayınlarına Teknolojide Kadın Derneği (Wtech) Yönetim Kurulu Başkanı Zehra Öney katıldı. Öney, Capital Dergisi Editörü Özlem Aydın Ayvacı’nın sorularını cevapladı. Programda, Teknolojide Kadın İstihdamı başlığı altında birçok alan konuşuldu.
Derneğin 31 Ocak 2019’da 75 kurucu üye ile kurulduğunu belirten Teknolojide Kadın Derneği (Wtech) Yönetim Kurulu Başkanı Zehra Öney “Bunların birçoğu kurum ve bireysel olanlarda üst düzey yöneticiler. Onlar hem kurumlarıyla hem de birey olarak geldiler. Bugün 136 üyeye ulaştık. Bunların 90 tanesi kurum olarak üyeliklerini sürdürüyor.” Dedi.
Teknolojide kadın istihdamı nasıl artar?
Türkiye’nin yaşanan pandemi sürecini iyi yönettiğini ifade eden Öney, “Kurumlar dijitalleşmeyi çok iyi yönetti. Çok hızlı uzaktan çalışma çözümleri getirildi. Önlerinde olan çözümleri alıp onlarla ilerleyip duraklama, şaşırma ve bocalama olmadı. Yurtdışı COVİD’den daha çok etkilendi. Sağlık Bakanlığı ve devletin pozitif bilgilendirmeleri iyi rol oynadı. Sağlık sistemimiz sınavı geçti. Sağlık sistemimiz dünyadaki sağlık sistemleri arasında insana en çok değer veren sistem gibi gözüküyor.” Diye konuştu.
1980’li yıllar öncesinde kadınların fizik ve matematik okuyarak teknoloji tarafında çok aktif rol aldığını belirten Öney, bu alanda çok lider kadınların olduğunu belirterek bu isimleri şu şekilde sıraladı;
- İlk programcı Ada Lovelace
- İlk dijital bilgisayar programlamalarını kadınlardan oluşan bir ekip geliştirdi
- İlk e-kitap okuyucu 1949’da Angela Robles tarafından icad edildi
- GPS, GSM ve Wİ-Fİ mucidi Hedy Lamarr tarafından icat edilmiş
- Apollo-11 uçuşunda komut ve ay modüllerini milyon kilometre uzaktaki aya getiren 145 bin satır kodu tasarlayan yazan ve yöneten Margaret Hamilton
- 80 öncesi Nasa’da, uzay bilimlerinde daha çok matematik ve fizik okumuş kadınlar bilimde yer alıyor ve öncü oluyor.
Türkiye’de toplam iş gücünün 30 milyon olduğunu belirten Öney, “Teknolojide çalışan sayısı ise 235 bin. Bu 235 binin sadece 23 bini kadın yani sadece yüzde 9,91’i yüzde 10 bile değil. Bunların ağırlığı yönetimde olanlar, CEO’lar, pazarlama ve iletişimde olanlar. Mutfağa baktığımızda o 23 binin de sadece yüzde 2’si 2 ila 3 bin kişi olduğunu görüyoruz. İnanılmaz az rakamlar. Sektörel olarak istihdam rakamları bunlar. Proje üreten, çalışan, hem yerli yazılım üreterek kamu çözümlerinde ya da özel sektörde çalışan kişilerden bahsediyorum.” Şeklinde konuştu.
Kadın istihdamı GİG ekonomi ile artar mı?
Gig ekonomi yani taşeron ekonomisinin çok büyük bir Pazar olduğunu vurgulayan Öney, “Pandemi sonrasında dünyada kurumlar kendi sigortalı aldıkları çalışanlar yerine proje bazlı taşeron iş verip, işe aldıkları kişilerle çalışmayı tercih edecekler. İnsanların aldıkları eğitimin genel çapı değil, oradan ne kadar uzman çıktıkları çok önemli olacak. Yapabilite dediğimiz yani uzmanlıklar bizim gelecekte yaşantımızı, hayatımızı sürdürebilmek ve kazanabilmek verdiğimiz servisler ve işlerin çapını o yeteneklerimiz ve uzmanlıklarımız belirleyecek.” İfadelerini kullandı.
Kurumların artık uzaktan çalışma çözümleriyle beraber yapay zekanın da getirdiği farklı botlar ve yapay zeka iş çözümleriyle birlikte çalışmalar yürütebileceğini hatırlatan Öney şunları söyledi; “Belki 2 bin- 3 bin kişilik yapılar kurmak yerine proje bazlı insanları projenin içine alıp onları taşeron olarak çalıştırıp, proje bittiğinde dağılacak sistemler kuracaklar. ABD’de bu yapı yani GİG Ekonomi 530 milyar dolar çapına gelmiş çok büyük bir ekonomi.” dedi.
5 yılda GİG ekonomisi ne duruma gelecek?
Türkiye’de de pandemi sonrası bu tarz çalışmaların hızlanacağını düşündüğünü anlatan Öney, “Bir kişi artık bir kuruma hizmet etmeyecek. Yeteneğini, uzmanlığını birden fazla kuruma vererek saatini zamanını satacak. Böylece iki taraf içinde çok iyi olacak. Kurumlarda akıl, yetenek zenginliğine sahip projeye göre insan çalıştırabildikleri ve o insana çok büyük sorumluluklarla bağlanmak yerine sadece proje bazlı bağlandıkları daha yaratıcı daha rahat çalıştıkları bir döneme geçecekler. Çalışan açısından da tek bir yere bağlanıp, 25 yıl bir şirkette çalışıyorum kavramları artık bitecek. Artık düzenler, yönetim katları, liderlikler ve yönetim şekilleri değişecek. 21. Yüzyıla uygun yeni liderlik sistemi gelecek. Yapısal büyük değişiklikler, büyük reformlar önümüzdeki 5 senede dünyayı bekliyor.”
Türkiye’de GİG ekonomi içinde hareket eden çok fazla çalışan olduğunu dile getiren Öney, “Ancak bunu yasal yapmıyorlar. İş yerlerinde çalışıp diğer vakitlerinde farklı farklı servislerde çalışıyorlar. Henüz bunu koruyan kurallar, kanunlar ve regülasyonlar geliştirilmedi. Önümüzdeki 5 yılda çalışma ekonomisinin yüzde 25’inin bu alana kayacağını düşünüyorum. Kadınların da bu istihdama katkısının büyük olacağını düşünüyorum. GİG ekonomi kadınların uzaktan çalışma ile bulundukları ortamdan daha rahat servis vermelerini sağlayacak. Dolayısıyla bir kadın için en büyük rahatlık işlerini yaparken aynı zamanda kendi profesyonel özel çalıştığın işini de yönetebilecek. Bu anlamda Erzurum’daki bir kadın İstanbul’daki bir yere çok rahat bir şekilde dijital ortamlarla servis verebilecek. Teknolojiyi iyi kullanarak.” Açıklamasında bulundu.
Yapay zeka tabanlı bir dünya düzeni olacak
Pandemi ile birlikte teknolojinin yemek, içmek ve hava gibi hayatımızın bir parçası olduğunu anlaşıldığına değinen Öney şunları söyledi; “21. Yüzyıl artık robotlarla beraber yaşayabilecek yarı robotumsu insanların varlığını göstereceği bir yüzyıl. Şuanda biz insan olarak son yalnız zamanlarımızı yaşıyoruz. Çok yakın bir zamanda hayatımızın içine akıllı, sağduyu, öğrenmiş, insan gibi düşünebilen ve insan gibi davranabilen robotlar girecek. Kaçınılmaz son. Mutlaka beraber yaşayacağız. Çok çevik, çok hızlı acıkmayan, susamayan, ölmeyen sürekli var olan. Bizim öncelikle kendi içimize dönüp 21.yüzyıla gidip dönüşümü kabul etmenin ve dönüşmenin ve tam anlamıyla donanımla girmenin önemini kavramalıyız. Teknolojiye ruhen ve beyin olarak yakın olmamız gerekiyor. Çünkü önümüzdeki dönem tamamen küresel yapay zeka tabanlı bir dünya düzeni olacak.”
Öney teknolojik gelişmeleri şu şekilde sıraladı;
- Yapay zeka ve veri teknolojik dönüşüm içinde tüketilerek gerçekleşti
- Akıllı telefonlarla birlikte internet teknolojisinin daha çok kullanımı
- Ardından 3G hayatımıza girdi multimedya telefonun içine girdi
- Sosyal Medya Instagram, Linkedin, Pinteres
- Ücretsiz işçi gibi içerik üretmeye başladık
- Arama motorları Google gittikçe gelişti biz geliştirdik
- Veriyi cömertçe vererek muaazzam bir yapay zeka alt yapısı oluşturduk
- Buluk teknolojileri, 4G ve şimdi 5G konuşuluyor bunlarla insan eliyle hazırlanan teknolojik gelecek hazırlanıyor
Teknolojiyi öğrenmeyen, teknolojiden uzak olan, uzmanlaşmayan insanların geleceğin mesleklerinde kendilerine yer bulamayacağını ifade eden Öney, “Türkiye’nin teknoloji alanında 3.1 milyon kişiye ihtiyacı olduğu belirlendi son yapılan araştırmalarda. 2030 yılına kadar teknoloji alanında istihdam açığının 3.1 milyon kişi olduğu ifade ediliyor. Bir taraftan işsizlik başlayacak deniliyor, yapay zeka ve robotlar insanların yerini aldı deniliyor ama bir taraftan da 3.1 milyon istihdam açığı var yani bir fırsat bizi bekliyor. ABD’de yapılan araştırmalarda 50 ila 80 milyon yeni uzmanlık alanı ve meslek geliyor. Özellikle medikal teknolojiler, robotik teknoloji, nano teknoloji, lojistik ve e-ticaret alanlarında muazzam fırsatlar olduğu ve teknolojinin insanlara oturdukları yerden hizmet edeceği bir ortama doğru gidiliyor. Bu uzmanlıkların olmazsa olmaz hayatımızda olması gerekiyor.” Açıklamasında bulundu.
İlk yorum yapan siz olun